Andrzej J. Zakrzewski

Utalentowani bracia - Ludwik i Franciszek Jędrzejczykowie

Rodzina Jędrzejczyków należy do jednej z najstarszych w parafii maluszyńskiej. Z cała pewnością zamieszkiwali na jej terenie już w XVIII w. Jak większość rodzin związani byli przez pewien czas z maluszyńskim dworem Ostrowskich, zanim osiedli na niewielkim gospodarstwie, być może uzyskanym w wyniku zasług oddawanych właścicielom. Jedna z przedstawicielek trej rodziny, Michalina, była pokojówką Heleny Ostrowskiej. W ówczesnych realiach powierzenie obowiążków pokojówki było nie lada wyróżnieniem zarówno w sferze materialnej, jak i uznania pewnych predyspozycji umysłowych. Funkcja ta wymagala bowiem nie tylko sprawności fizycznej, ale także nauki umiejetności zachowania się w złożonych sytuacjach dworskich. Michalina, o której wielokrotnie wspomina Helena Ostrowska w swoim pamiętniku, została wytypowana, jako jedna z najbystrzejszych służących do towarzyszenia jej w trakcie obecności w Warszawie w 1874 r. W trakcie pobytu uległa nieszczęśliwemu wypadkowi. Tak o tym pisze: "Młoda służąca nasza ze wsi przywieziona, o mało nie znalazła śmierci, spadłszy z nich [t.jest ciemnych i wąskich schodów wiodących z kuchni do kredensu- AJZ] na głowę na posadzkę asfaltową. Ocucona z omdlenia, ratowana pijawkami, okładami zimnymi dniem i nocą, silnymi innymi środkami zaleczanymi przez dra Felixa Sommera, brata dyrektora fabryki cukru w Silniczce, zdaje sie być na lepszej drodze w odzyskaniu przytomności, symptomat wymiotów ustał, senność w drugiej dobie się zmniejszyła, ale wstrząśnienie głowy pozostawia dotąd ból i zamęt, które nie pozwlają jeszcze pewnie rokować, że nie będzie złych skutków"(Helena z Morstinów Ostrowska, Dzieje Maluszyna i jego dziedziców, s. 345 - 347). Na szczęście odniesiony uraz (wstrząs mózgu) ustąpił i Michalina mogła z powodzeniem wykonywać swoje obowiązki. Nie była to jedyna osoba z tej rodzina wspomniana na kartach pamiętnika. Następna dotyczy jednego z braci Michaliny, prawdopodobnie Ludwika, bardziej znanego pod zakonnym imieniem o. Augustyna, dekoratora Grobu Pańskiego w maluszyńskim kościele na Wielkanoc 1885 r. Oto jak był ozdobiony Gób Pański w 1885 r. "On [tj. proboszcz Święcichowski- AJZ] zdawał właśnie cieszyć na wyjątkowe ozdoby Grobu Pańskiego, przygotowane estetycznymi pomysłami pocztmistrza silnickiego, Wiśniewskiego, i artyzmem malarskim wyćwiczonego w szkole częstochowskiej młodego Jędrzejczyka. Świeci więc nad grobem duży krzyż w transparencie, aniołki malowane na ołtarzu i przy grobie, a u wejścia do gaju świerczaków znakomici dwaj rycerze rzymscy. Do tego dodawszy bijący kilkoma cienkimi wytryskami wodotrysk, przedstawia się zupełnie czarujący widok dla prostaczków pobożnych z liczną dziatwą kościół w tych dniach odwiedzających" (tamże, s. 735).

W tej  to rodzinie urodziło się i wychowało dwóch braci, którzy zapisali się na kartach dziejów sztuki polskiej XIX /XXw. Starszy z braci, Ludwik Jędrzejczyk, syn Józefa, urodził się w Ciężkowiczkach 7 sierpnia 1865 r. Nauki początkowe pobierał zapewne w szkółce maluszyńskiej, która istniała już od 1849 roku. Nieprzeciętne uzdolnienia Ludwika spowodowały, że przy pomocy dworu już w 1879 r. znalazł sie Częstochowie, gdzie pobierał nauki zapewne w carskim progimnazjum, a następnie uczył się od tegoż roku malarstwa w warsztacie Konstantego Krzemińskiego. "7 listopada  1884 r. uzyskał dyplom wystawiony przez częstochowski cech malarzy. W 2. półroczu 1888 r. uczył się malarstwa u Ludwika Lorentza w Warszawie. Po powrocie do Częstochowy malowal obrazy z bratem Franciszkiem i sprzedawał je pielgrzymom. W 1892 r. wstąpił do zakonu paulinów na Jasnej Górze; w 1898 r ukończył seminarium duchowne we Włocławku. Pełniąc obowiązki zakonne i kapłańskie przebywał w Częstochowie, Krakowie na Skałce i Lęsnej k. Białej Podlaskiej. Dorobek Jędrzejczyka obejmuje ok. 200 prac. Wiele z nich to kopie (wyk. często metodą fotograficznego odbijania konturów lub kolorowania fotografii), wśród nich 34 kopie obrazu MB Częstochowskiej 9m.in. w kaplicy papieskiej w Castelgandolfo, w klasztorze paulinów w Rzymie, w Santiago, Chile). J. malował obrazy religijne na blasze, płótnie, drewnie lub papierze (m.in. Św. Augustyn, pokazany na wystawie sztuk pięknych na Jasnej Górze w 1902) i portrety,m.in. Pantaleona Szyndlera, 195, ojca M. Motylew3skiego, 1940, Autoportret z alegorią śmierci, 1939 (wszystkie Jasna Góra), ks. B. Metlera (MAluszyn k. Radomska). Malował olejno na ścianie w klasztorze na Jasnej Górze widoki klasztorów w Krakowie na Skałce, w Leśnej, Lesniowie k. Myszkowa, Budapeszcie i Pesc, 1936 (dwa ostatnie zniswzczone) Wykańczał tez obrazy brata Franciszka i Aleksandra Borwskiewgo (kilka na Jasnej Górze). Narysował piórkiem 4 ilustracje do książki G. Augustynika Miłość Boga i Ojczyzny...czyli żywot...Wandy Justyny Nepomuceny Malczewskiej, Częstochowa 1921. [...] W ostatnich latach zycia restaurował wiele obrazów, nie zawsze szczęśliwie; znanych jest ponad 30 obrazów, które nawet przemalował, Aleksander Jaśkiewicz, Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działajacych, t.III, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s.292 - 293.

O.Augustyn Jędrzejczyk, Nawa boczna bazylika na Jasnej Górze (1937). Muzeum w Częstochowie. Fot. A. Miry