Elektroniczna kopia "Wśród starych fotografii Ostrowskich Korabitów"  Karoliny Studnickiej, Częstochowa 2011

Słowo wstępne

Ostrowscy herbu Korab wywodzili się ze średnio zamożnej szlachty z województwa sieradzkiego. W dokumentach czytamy, iż w „…bliskim krwi związku byli Ostrowscy Korabitowie, z Łaskimi Korabiami, a potem w różne familie podzieleni, od wsiów i włości swoich imionami przezwani”. Pieczętowali się herbem Korab – „Korab żółty w polu czerwonem, z masztem szarym powinien być. Toż sam w hełmie. Kiedyś i żaglu u masztu, jak więc pospolicie w wodnych statkach bywa, używali a potem od nowych zasług, wieżą miast masztu przydano im, na wierzchu zębatą”.

Siedzibą rodową Korabitów, począwszy od roku 1738 był Maluszyn. Ta malownicza miejscowość położona nad Pilicą, ok. 20 km od Koniecpola, stała się centrum majątku Ostrowskich. Sukcesywnie rozbudowywana i unowocześniana zostaławzbogacona o rezydencję, w której Ostrowscy przebywali przez ponad 150 lat. „Ex Almaniaducensgenus; virirecti et indocritate kontente”, jak pisał o Ostrowskich Jan Długosz.

Do pałacu w Maluszynie wprowadzała brama wjazdowa uformowana w kształcie charakterystycznej, niemal warownej wieży, nadająca architektonice pałacowego kompleksu echo nobliwej przeszłości. Brama wjazdowa, ogrodzenie, część administracyjna, oficyna kuchenna, czworaki, kordegarda oraz dom gorzelanego – zachowały się do dzisiaj. Ostateczną formę – taką, jaką znamy chociażby z fotografii wykonanych na przełomie XIX i XX wieku – pałac przybrał pod zarządem Aleksandra hrabiego Ostrowskiego i jego dzieci. Właściciel Maluszyna osobiście dokonywał poprawek i szkiców na architektonicznych planach przedkładanych przez inżynierów-budowniczych. Budynek otrzymał kształt okazałego pałacu, co było efektem zarówno starań hrabiego oraz wzrostu zamożności rodziny, jak teżodbiciem rosnącej rangi i znaczenia Ostrowskich w środowisku ziemiańskim i kręgach polityczno-gospodarczych.

Jednym z najbardziej znanych członków rodziny Ostrowskich Korabitów był z całąpewnością wspomnianyAleksander hrabia Ostrowski (1810-1896). Należał on do tej grupy polskich ziemian, która wśród osób zainteresowanych współcześnie historią może wzbudzać zarówno kontrowersje, zwłaszcza w odniesieniu do jego zaangażowania politycznego i współpracy z administracją rosyjskiego zaborcy, jak też i uczucia niekłamanego szacunku, nierzadko też dumy z dziedzictwa przodków. Był bowiem Aleksander hrabia Ostrowski nie tylko częścią ziemiańskiej elity, spadkobiercą rycerskich i patriotycznych tradycji, ale także człowiekiem o szerokich horyzontach intelektualnych, postacią nietuzinkową, którą jest trudno jednoznacznie ocenić. Na tle ówczesnych ziemian nie był jednak kimś wyjątkowym – w tym znaczeniu, że przykłady podobnych biografii możemy mnożyć tak, by zapełniły pokaźnych rozmiarów słownik biograficzny.

Aleksander Ostrowski, ożeniony z Heleną z hrabiów Morstinów, miał sześciorodzieci: Augusta, urodzonego w Krakowie 26 sierpnia 1836 roku, żonatego z ElżbietąNiezabytowską h. Lubicz, Jana urodzonego w Maluszynie 27 listopada 1840 roku, Konrada, urodzonego w Maluszynie 17 sierpnia 1846 roku, zmarłego 30 grudnia 1848 roku, Józefa, urodzonego w Maluszynie 21 stycznia 1850 roku, Marię, urodzoną w Radoszewnicy 5 lipca 1838 roku, zaślubioną hrabiemu Stanisławowi Janowi Władysławowi Potockiemu i Ludwikę, urodzoną w Maluszynie 5 września 1851 roku. Jedynie z małżeństwastarszej córki Mariidoczekał się dwójki wnucząt Heleny i Augusta Stanisława Potockich.

Linia Ostrowskich Korabitów skończyła się wraz ze śmiercią Józefa, a po nim Ludwiki Ostrowskiej – ostatnich, właścicieli Maluszyna. Dysponentami dóbrrodowych Ostrowskich Korabitów zostali Potoccy h. Pilawa (Złota).

 Drzewo genealogiczne potomków Aleksandra i Heleny Ostrowskich h. Korab

Koniec linii Ostrowskich Korabitów
Potoccy h. Pilawa (Złota)

Historiężycia Aleksandra hrabiego Ostrowskiego, jego potomków i siedziby rodowej można pisać na wiele sposobów. Jednym z nich jest album rodzinny. Prezentacja starych fotografii, niemych świadków dziejów Ostrowskich Korabitów, pozwala najpełniej wizualizować ducha przeszłości. Ale historia to nie tylko ludzie, to także miejsca, gdzie po dzień dzisiejszy można oglądaćślady minionych dziejów. Z tych też względów w albumie umieszczone zostały fotografie pałacu w Maluszynie, dworów w Radoszewnicy i Bąkowej Górze, które były częścią klucza dóbr maluszyńskich, a w końcu wybrane zdjęcia członków rodu, bliższej czy dalszej rodziny, a także osób przebywających wgnieździe rodowym Ostrowskich nad Pilicą. Pałac w Maluszynie tętnił bowiemżyciem niemal przez cały rok, chętnie odwiedzany nie tylko przez familię bądź sąsiadów, ale także przez rozlicznych gości ze sfer ziemiańskich, urzędniczych i przemysłowo-finansowych,wzbudzał powszechny podziw i uznanie.

W przyszłości Autorka ma nadzieję na rozszerzenie zakresu i tematyki albumu o nowe wizerunki osób, które mieszkały, sąsiadowały, czy też odwiedzały Maluszyn.

Wydarzenia II wojny światowej i powojenne porządki sprowadziły na maluszyński majątek dziejową katastrofę. Pałac został doszczętnie zrujnowany, a sprawnie funkcjonujące gospodarstwo przestało istnieć, podobnie jak zniknęli jego ostatni właściciele - Potoccy. Pozostała częśćdokumentacji gospodarczej i majątkowo-rodzinnej. Bogate wydawałoby sięi różnorodne źródła są jednak często niekompletne lub zachowane w nie najlepszym stanie – zacierają się wspomnienia, nieliczne pamiątki dawnej świetności znakomitych rodów.

Autorka albumu żywi nadzieję, iżpoprzez historię „obrazów” przybliży i zabierze czytelnika w niezwykłąpodróż jaką jest opowieśćo Ostrowskich Korabitów z Maluszyna.

Zamieszczone w albumie fotografie pochodzą z zasobu Archiwum Państwowego w Łodzi (zespół: Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna). Za udostępnienie tych materiałów i wyrażenie zgody na ich publikację Autorka składa serdeczne podziękowania.

 Brama wjazdowa do Maluszyna

Północno-zachodnia elwacja pałacu maluszyńskiego

Wschodnio-zachodnia elewacja pałacu maluszyńskiego

Wnetrze pałacu maluszyńskiego

Południowa elewacja pałacu maluszyńskiego od strony Pilicy

Wschodnia elewacja dworu w Radoszewnicy

Zachodnia elewacja dworu w Radoszewnicy

Południowo zachodnia elewacja dworu w Bąkowej Górze

Aleksander hr. Ostrowski herbu Korab
(1810-1896)
Syn Wojciecha Ostrowskiego i Józefy Potockiej h. Pilawa (Złota)

Helena Morstin herbu Leliwa
(1815-1892)
Córka Ludwika Felicjana Kajetana hr. Morstyn h. Leliwa iMarii hr. Rawity- Ostrowskiej h. Rawicz
Żona Aleksandra hr. Ostrowskiego

Helena Ostrowska	Helena Ostrowska
Helena Ostrowska	Helena Ostrowska

August Ostrowski
(1836-1898)
Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich

August Ostrowski
 
Maria Ostrowska
(1838-1925)
Córka Aleksandra i Heleny Ostrowskich, Żona Stanisława Jana Władysława Potockiego

 Jan Leon Ostrowski
(1840-1918)
Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich

Jan Leon Ostrowski	Jan Leon Ostrowski z pracownikami w fabryce cukru w Silniczce
Jan Leon Ostrowski	Jan Leon Ostrowski

Józef Ostrowski
(1850-1923)
Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich

Józef Ostrowski	Józef Ostrowski
Józef Ostrowski	Józef Ostrowski

Ludwika Ostrowska
1851-1925
Córka Aleksandra i Heleny Ostrowskich

Elżbieta Niezabytowska h. Lubicz
Córka Karola Stanisława Niezabytowskiego h. Lubicz i Zofii Łęskiej z Chotowa
h. Ostoja
Żona Augusta Ostrowksiego h. Korab

Stanisław Jan Władysław Potocki h. Pilawa (Złota)
Syn Tomasza Aleksandra Adama hr. Potockiego z Chrząstowa h. Pilawa (Złota) i Marii Teresy hr. Witold-Alexandrowicz h. Aleksandrowicz
(1836-1882)

Stanisław Jan Władysław Potocki

August Potocki, Stanisław Potocki, Karol Potocki, Maria Potocka, Helena Potocka, Iza z Borchów Augustowa Potocka, Władysław Potocki, Tadeusz Potocki

Helena i August Stanisław Potoccy
(1864-1946) (1868-1927)
Dzieci Stanisława Jana Władysława Potockiego h. Pilawa (Złota) i Marii Ostrowskiej h. Korab

Helena Potocka

 August Stanisław Potocki

Józef August i Jan Leon Ostrowscy

Józef Ostrowski (od prawej)

Józef Ostrowski (od lewej)

 Ludwika i Józef Ostrowscy

Michał Ostrowski Henryk i Gustaw Potoccy

Ludwika Tadeuszowa Ostrowska, Jan Leon Ostrowski i Maria z Ostrowskich Piotrowska

Ludwika, August, Jan Leon i Józef Ostrowscy
Maluszyn 1894

Michał Ostroswski, Michał Komorowski, Bolesław Skórzewski i Henryk Potocki
25 sierpnia 1901

Zofia Wielopolska i Michał Ostrowski

Michał Ostrowski (od prawej)

Maria Potocka, Helena Potocka, Józef Ostrowski, Ludwika Ostrowska, Bolesław Skórzewski i Michał Ostrowski
Maluszyn 1906

Michał Ostrowski, Jan Leon i Ludwika Ostrowscy, Aleksandrowa Wielopolska i Augustowa Potocka

Józef Ostrowski (w górnym rzędzie trzeci od lewej)
Łopuszyn 28 lipca 1909

Józef Ostrowski, arcybiskup Aleksander Kakowski i Zdzisław Lubomirski

Michał Ostrowski, Tekla Skórzewska, Paweł Skórzewski, ks. kanonik Zietkiewicz, Bolesław Skórzewski, Józefa Ostrowska, pan Grabowski i Józef Ostrowski

August Ostrowski, Zygmunt Wielopolski i Elżbieta z Niezabytowskich

Michał Ostrowski, Jerzy Morsztyn, Bella Morsztynowa, Maria Tarnowska, Maria Potocka, Roman Morsztyn, Ludwika Ostrowska, Helena Potocka, Józef Ostrowski i Andrzej
Morsztyn, 28 sierpień 1909

 Ludwika Ostrowska (siódma od prawej) i August Ostrowski (piąty od prawej)
Wyścigi pławeńskie

Źródła ilustracji:

str. 5
Brama wjazdowa do Maluszyna, Archiwum Państwowe w Łodzi (dalej: APŁ), Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna (dalej: APiOM), Zbiór fotografii i albumów Ostrowskich, Potockich, Morsztynów i rodzin spokrewnionych (dalej: Zbiór fotografii...), sygn. IV/109, z. 43a.
Północno-zachodnia elwacja pałacu maluszyńskiego, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 230.
Wschodnio-zachodnia elewacja pałacu maluszyńskiego, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 225.
Str. 6
Wnetrze pałacu maluszyńskiego, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 210.
Południowa elewacja pałacu maluszyńskiego od strony Pilicy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 221.
str.7
Wschodnia elewacja dworu w Radoszewnicy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 221.
Zachodnia elewacja dworu w Radoszewnicy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/110, z. 3.
Południowo zachodnia elewacja dworu w Bąkowej Górze, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/110, z. 2.
str.8
Aleksander hr. Ostrowski herbu Korab (1810-1896). Syn Wojciecha Ostrowskiego i Józefy Potockiej h. Pilawa (Złota), APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 273.
str.9
Aleksander hr. Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 152.
Aleksander hr. Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 107/9.
Aleksander hr. Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 160.
Aleksander hr. Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 144.
str.10
Helena Morstin herbu Leliwa (1815-1892). Córka Ludwika Felicjana Kajetana hr. Morstin h. Leliwa iMarii hr. Rawity - Ostrowskiej h. Rawicz.Żona Aleksandra hr. Ostrowskiego, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 274.
str.11
Helena Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 221.
Helena Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 223.
Helena Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 219.
Helena Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 222.
str.12
August Ostrowski (1836-1898). Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 264.
str.13
August Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 269.
August Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 232.
August Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 228.
str.14
Maria Ostrowska (1838-1925). Córka Aleksandra i Heleny Ostrowskich. Żona Stanisława Jana Władysława Potockiego, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 108/11.
str.15
Maria Potocka, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 62.
Maria August i Helena Potoccy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 88.
Maria i August Potoccy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 1.
Maria August i Helena Potoccy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 93.
str.16
Jan Leon Ostrowski (1840-1918). Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 268.
str.17
Jan Leon Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 271.
Jan Leon Ostrowski z pracownikami w fabryce cukru w Silniczce, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 140.
Jan Leon Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 257.
Jan Leon Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 259.
str.18
Józef Ostrowski (1850-1923). Syn Aleksandra i Heleny Ostrowskich, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 131.|
str.19
Józef Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 123.
Józef Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 111.
Józef Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 65.
Józef Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 141.
str.20
Ludwika Ostrowska 1851-1925. Córka Aleksandra i Heleny Ostrowskich, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 183.
str.21
Ludwika Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 182.
Ludwika Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 181.
Ludwika Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 135/13.
Ludwika Ostrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, 179.
str.22
Elżbieta Niezabytowska h. Lubicz. Córka Karola Stanisława Niezabytowskiego h. Lubicz i Zofii Łęskiej z Chotowa h. Ostoja. Żona Augusta Ostrowksiego h. Korab, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 30.
str.23
Elżbieta Niezabytowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 33.
Elżbieta Niezabytowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 45.
str.24
Stanisław Jan Władysław Potocki h. Pilawa (Złota). Syn Tomasza Aleksandra Adama hr. Potockiego z Chrząstowa h. Pilawa (Złota) i Marii Teresy hr. Witold-Alexandrowicz h. Aleksandrowicz (1836-1882), APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 117/29.
str.25
Stanisław Jan Władysław Potocki, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 194.
August Potocki, Stanisław Potocki, Karol Potocki, Maria Potocka, Helena Potocka, Iza z Borchów Augustowa Potocka, Władysław Potocki, Tadeusz Potocki, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 35.
str.26
Helena (1864-1946) i August Stanisław Potoccy (1868-1927). Dzieci Stanisława Jana Władysława Potockiego h. Pilawa (Złota) i Marii Ostrowskiej h. Korab, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 158.
str.27
Helena Potocka, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 195.
August Stanisław Potocki, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 81.
str.28
Józef August i Jan Leon Ostrowscy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/111, z. 134/12.
Józef Ostrowski (od prawej), APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 189.
str.29
Józef Ostrowski (od lewej) , APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 190.
Ludwika i Józef Ostrowscy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 208.
str.30
Michał Ostrowski, Henryk i Gustaw Potoccy, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109,
z. 42.
Ludwika Tadeuszowa Ostrowska, Jan Leon Ostrowski i Maria z Ostrowskich Piotrowska, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z.258.
str. 31
Ludwika, August, Jan Leon i Józef Ostrowscy. Maluszyn 1894, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 265.
Michał Ostroswski, Michał Komorowski, Bolesław Skórzewski i Henryk Potocki. 25 sierpnia 1901, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 263.
str.32
Zofia Wielopolska i Michał Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 267.
Michał Ostrowski (od prawej), APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/109, z. 210.
str.33
Maria Potocka, Helena Potocka, Józef Ostrowski, Ludwika Ostrowska, Bolesław Skórzewski i Michał Ostrowski. Maluszyn 1906, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 255.
Michał Ostrowski, Jan Leon i Ludwika Ostrowscy, Aleksandrowa Wielopolska i Augustowa Potocka, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 254.
str.34
Józef Ostrowski (w górnym rzędzie trzeci od lewej). Łopuszyn 28 lipca 1909, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 250.
Józef Ostrowski, arcybiskup Aleksander Kakowski i Zdzisław Lubomirski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 3.
str. 35
Michał Ostrowski, Tekla Skórzewska, Paweł Skórzewski, ks. kanonik Zietkiewicz, Bolesław Skórzewski, Józefa Ostrowska, pan Grabowski i Józef Ostrowski, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 14.
August Ostrowski, Zygmunt Wielopolski i Elżbieta z Niezabytowskich, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 19.
str.36
Michał Ostrowski, Jerzy Morsztyn, Bella Morsztynowa, Maria Tarnowska, Maria Potocka, Roman Morsztyn, Ludwika Ostrowska, Helena Potocka, Józef Ostrowski i Andrzej Morsztyn. 28 sierpień 1909, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/112, z. 166.
Ludwika Ostrowska (siódma od prawej) i August Ostrowski (piąty od prawej)
Wyścigi pławeńskie, APŁ, APiOM, Zbiór fotografii..., sygn. IV/110, z. 145.